Weinig baasjes lopen met zoveel stress over straat als zij die een reactieve of uitvallende hond mee op pad nemen. Je kan ze met een arendsblik zien rondspieden om toch maar elke hond in het vizier te krijgen vòòr hun eigen hond hem ziet.
Valt een reactie van de hond toch niet te vermijden, dan stuiten ze vaak op onbegrip van de andere hondeneigenaar. Gaande van een korte “oeioei” tot “je hebt er precies niet veel aan te zeggen” of de Vlaamse klassieker: een stille afkeurende blik.

Maar wat valt er eigenlijk te zeggen aan zo’n hond die quasi ontploft wanneer hij een soortgenoot ziet? Heeft kwaad worden dan zin? Wéét hij dat dit not done is en heeft hij eigenlijk nog controle over zijn gedrag op dit moment? Hoe kan je hier dan wel best mee omgaan?

Blaffen aan de leiband oftewel een uitvallende hond

Uitvallende honden, of reactieve honden, zijn honden die reageren op de prikkel van (in dit artikel) een andere hond. Reageren kan gaan van blaffen, uitvallen, grommen, happen of ook gewoon bevriezen en/of liggen en niet meer vooruit of achteruit willen.

Vooral onze hondenvrienden die volledige straten wakker blaffen zorgen voor het meeste stress bij baasje. Niet zo heel lang geleden leerde ik een keeshondje Jane kennen die door haar baasje als ‘een luchtalarm’ werd omschreven. Het volume dat ze produceerde bij het zien van auto’s, fietsers of andere honden was omgekeerd evenredig aan haar grootte. Gevolg was dat het baasje om 6u ‘s ochtends opstond om met haar te kunnen gaan wandelen zodat er zo weinig mogelijk andere mensen (oftewel prikkels) op straat waren. Verre van ideaal.

Waarom valt mijn hond uit?

Het gedrag dat uitvallende honden vertonen is een uiting van een onderliggende emotie. Zoals bij vele andere issues wil je niet enkel het symptoom aanpakken, maar de oorzaak: die emotie. Belangrijk is dus om te bepalen waarom de hond zo reageert?
Vaak zal een baasje dan zeggen “hij heeft gewoon een hekel aan andere honden, hij wordt zot”. Zo simpel is het helaas niet. Doorgaans kunnen we uitvallen aan de leiband herleiden tot twee misschien wel verrassende oorzaken: frustratie of angst.

Waar zit het verschil?

Frustratie: de uitvallende hond heeft een historiek van goed gedrag en spelgedrag met andere honden wanneer hij los loopt. Hij kiest op een goede manier voor interactie met andere honden. Enkel wanneer hij aan de leiband is, vertoont hij reactief gedrag, wat zich doorgaans uit door te blaffen, omdat hij gefrustreerd is doordat hij beperkt is in zijn contact en toenadering tot de andere hond.
Vaak zijn dit de honden die vaak in losloopweides gaan spelen en waar er iets te weinig balans is tussen het aangelijnd en vrij rondlopen.

Angst: Helaas gaat het in het merendeel van de gevallen om angst of angstagressie. De uitvallende hond heeft een negatieve associatie met andere honden. Hij is bang en zijn gedrag dient vooral om aan de andere hond te weg te jagen of om hem te kunnen tonen dat hij maar beter weg gaat. Deze honden hebben ook zonder leiband moeilijkheden met het zien van andere honden.

Wat niet te doen

Het is voor mensen een heel natuurlijke reflex om dat wat we niet leuk vinden, zo snel mogelijk te willen laten ophouden. Door dan bijvoorbeeld ook ‘Stop!’ te zeggen tegen de hond. Of te schreeuwen. Of boos heel hard aan de leiband te trekken om hem duidelijk te maken dat jij zo NIET gezien wil worden.

Ik zag in het park eens iemand heel hard “DOE NU EENS NORMAAL” tegen zijn uitvallende hond schreeuwen. Het instant effect was vrij groot, maar op lange termijn werkt zoiets alleen maar averechts.
En ik zal het blijven herhalen tot ik omver val: honden spreken geen Nederlands. Hou de volzinnen voor de familie, collega’s en vrienden.

Correcties zorgen er helaas enkel voor dat de hond dit gedrag gaat onderdrukken uit angst voor de correctie, maar de emotie blijft er nog wel.

Honden die reageren vanuit frustratie hebben geen flauw idee dat ze iets ‘verkeerd’ doen en andere honden zullen correctie na correctie steeds negatiever gezien worden.

Wat dan WEL?

We gaan die negatieve associatie omkeren naar een positieve associatie door middel van klassieke tegenconditionering in combinatie met desensitisatie.

Tegenconditionering gebeurt door het aanbieden van voeding die hij héél lekker vindt bij het zien van een andere hond. Zo zullen de emoties van jouw uitvallende hond stap voor stap veranderen.

Desensitiseren doen we door de prikkel van een andere hond enkel aan te bieden op een niveau waar er geen reactie is van jouw hond en dit gradueel op te drijven.

In de praktijk wil dit vooral zeggen dat we de afstand gaan vergroten tot een punt waarop jouw hond zich wel bewust is van de andere hond, maar nog in staat is om zijn aandacht op jou te vestigen en de beloning aan te nemen.
Het is heel normaal dat die afstand oploopt in de tientallen meters bij de start.
Wees dus niet ontmoedigd wanneer jouw op 40 meter nog steeds reageert. Vergroot de afstand. 

Klinkt dit maar als een hoop soft gezever?

Denk dan eens aan iets waar je zelf heel bang van bent. Ik neem vaak het voorbeeld van spreken voor een groot publiek, omdat dit iets is waar veel mensen stress van krijgen.

Stel je nu voor dat iedere keer wanneer je een podium opkomt en een zin zegt, er tien euro uit de lucht valt.

In het begin zit er maar drie man in de zaal, maar naarmate jij met steeds meer plezier het podium op springt  en zonder aarzelen of tekenen van stress begint te praten, komt er een persoon bij.

Eigenlijk zonder het te beseffen ben jij na een tijdje zonder angst of stress een hele uitleg (ka-ching) aan het doen voor 200 mensen.

Wanneer je de volgende keer gevraagd wordt om een lezing te geven, is er van die angst niets meer te bespeuren. Jij denkt “Yesss, bring it on! Geld om te shoppen!” De negatieve associatie is een positieve geworden.

Praktische trainingstips

Oefening 1: kijk 

Ik kies ervoor om uitvallende honden niet zomaar wat kip in hun bek te duwen wanneer ze een andere hond in de verte opmerken. Nee, ik heb liever dat ze er iets voor doen en dan bij voorkeur een gedrag dat niet matcht met het uitvallen, blaffen of volledig door het lint gaan. Een hele eenvoudige aandachtsoefening waarbij de hond oogcontact met jou maakt wanneer je hem dat vraagt.
Leer deze eerst aan binnenshuis aan, vervolgens in de tuin en dan op straat aan. Telkens met en zonder afleidingen vooraleer je verder gaat.

Oefening 2: let’s go

Je gaat in situaties belanden die veel moeilijker zijn dan wat jouw hond op dat moment aankan. Je wil het uitvallen en blaffen zoveel mogelijk vermijden. Hoe vaker een hond bepaald gedrag kan herhalen, hoe moeilijker het wordt om het te laten verdwijnen.
De enige oplossing is om zo snel mogelijk om te draaien en de afstand te vergroten, in de hoop dat zijn reactie beperkt blijft. ‘Let’s go’ wil zeggen dat je je omdraait en aan een stevige tempo wegwandelt, jouw hond draait zich mee om en wandelt vlot mee. Je beloont hem vlak na het omdraaien.

Je oefent deze ook eerst binnen, buiten telkens met en zonder afleidingen. De afleidingen zijn andere mensen, speelgoed, lawaai,… NIET de prikkel van andere honden.

Ik zeg niet dat je door het gebruik van deze oefening jouw uitvallende hond ook zonder aarzelen zal meekrijgen wanneer er opeens een hond voor zijn neus verschijnt (en die dingen gebeuren nu eenmaal), maar hij zal in het slechtste geval toch al enigszins een idee hebben van wat te doen of wat jij gaat doen. 

Enkele vuistregels

• Breng de beste beloning die je kan vinden mee en maak deze een tijdje voor de training klaar. De hond mag niet de link leggen tussen het snijden van de beloningen en een trainingssessie die eraan komt.
  Tip: goede beloningen komen meestal uit onze koelkast: kaas, kip, salami, hespenworst, worst,..
  
• Steek deze beloning in een vlot toegankelijk beloningstasje. Geen gedoe met een potje of zakje nog openen, je moet snel kunnen handelen. Leuke tasjes vind je onder andere hier.

   

• Jouw succes hangt voor een groot deel van de waarde van de beloning af. Breng het beste wat je kan vinden. Geef hem dit enkel in deze context. Wissel regelmatig af om de motivatie hoog te houden.

   

• Start in een omgeving waar je controle hebt over de prikkels en oefen daar al eerst de oefeningen Kijk en Let’s go.

   

• Preventie van het gedrag gaat het andere essentiële onderdeel van de training zijn. Vermijd andere honden, vergroot de afstand zo snel mogelijk tot wat jouw hond aankan. Strooi beloningen op de grond. Vraag eventueel een ‘kijk’ als je er vertrouwen in hebt.
  
• Reageer steeds op exact dezelfde manier wanneer hij een hond ziet. Elke hond betekent een beloning, zèlfs de hond van de buren die hij eigenlijk wel leuk vindt. Als je zelf niet eenduidig reageert, ga je ook geen eenduidig resultaat krijgen. Honden zijn dieren die patronen zoeken. Het is aan jou om een leuk patroon te creëren.

   

• Gooi wat beloningen op de grond indien je een moeilijke situatie kan vermijden en laat hem snuffelen. Dit kan kalmte brengen.

Naarmate de tijd vordert zal je merken dat de reacties in frequentie en intensiteit zullen afnemen. Het gaat hier over maanden, niet dagen of weken. Geduld is alles.
Gaat het onverwacht fout? Beoordeel voor jezelf wat er in de 48u ervoor gebeurd is wat stresserend zou kunnen zijn voor jouw hond. Het hoeft niets met deze specifieke prikkel te maken hebben, maar kan er wel voor zorgen dat zijn emmer op dit moment overloopt.

BELANGRIJK: Dit is een hele beknopte uitleg van hoe het in zijn werk gaat. Wanneer jouw hond een historiek heeft van ernstige agressie naar andere honden toe, kan je best een hondengedragstherapeut raadplegen.